De bijstandsuitkering, een uitkering tot aan het sociaal minimum voor wanneer je even zelf niet genoeg inkomen hebt om in je levensonderhoud te voorzien. Een situatie waar je liever niet in zit. Het is dan goed dat de gemeenschap geld bij elkaar legt, in de vorm van belastingen, om iemand in die situatie tijdelijk te helpen. Maar zien we dit nog wel als een sociaal vangnet? Of zijn we het steeds meer als zorg gaan zien?
Bijvoorbeeld als we kijken naar de tegenprestatie. Veelgehoorde bezwaren zijn dat het re-integratie naar werk in de weg zit en vooral niet effectief is. In plaats van tegenprestatie wordt voorgesteld een stukje te wandelen. Wat ons betreft gaat het om elkaar helpen. De gemeenschap helpt iemand door te voorzien in inkomen, die persoon helpt de gemeenschap met werkzaamheden. Denk hierbij aan het schoon houden van onze natuur, rijden van de buurtbus of ondersteunen bij een lunchproject bij Taxandria.
De gemeenschap helpen met een tegenprestatie is goed, maar re-integratie naar betaald werk staat voorop. Enkel het opleggen van een sollicitatieplicht is niet voldoende bij een doelgroep waarvoor digitalisering en automatisering in het arbeidsproces niet helpt. De krant is immers niet meer de voornaamste bron voor vacatures. Ambtenaren kunnen helpen met het zoeken van concrete vacatures op het internet. Buschauffeur, beveiliger, catering medewerker of magazijnmedewerker, allemaal actuele vacatures zonder werkervaring en met benodigde scholing. Niet enkel een sollicitatieplicht maar omgekeerde werving en selectie.
Als laatste worden de regels voor bijverdienen versoepeld. Van re-integratie naar betaald werk komt, volgens het ministerie, in de praktijk weinig van terecht want werken loont niet. Dit laatste klopt inderdaad, het verschil tussen werken en niet werken is te klein. Dit lossen we echter niet op door de voorwaarden voor inkomensondersteuning te versoepelen. We moeten terug naar de oorsprong van het sociaal vangnet: een inkomen tot sociaal minimum voor wanneer je zelf niet in inkomen kan voorzien. Bijverdiensten is ook inkomen. Voor de goede orde, het gaat niet om de tas boodschappen die je krijgt wanneer je een klusje voor een oudere buurman doet.
Kortom, een bijstandsuitkering is en hoort een sociaal vangnet te zijn. Financiële hulp vanuit de gemeenschap wanneer je zelf even niet in inkomen kan voorzien. Het is goed om met dat uitgangspunt naar de uitdagingen in de participatiewet te kijken.